„Szlachecki weekend” to jeden z najważniejszych projektów realizowanych w Centrum Kultury Śląskiej w Nakle Śląskim. Fakt istnienia takiego projektu w tym miejscu wydaje się być czymś oczywistym, zważywszy na to, że siedzibą Centrum jest pałac zbudowany przez rodzinę Henckel von Donnersmarck. Ale to niejedyny trop wiodący do genezy tej cyklicznej imprezy. Kolejny z nich wiąże się z tym, że Centrum ma wpisane w swój program krzewienie wiedzy historycznej na temat regionu śląskiego i – za sprawą historyka, dr Arkadiusza Kuzio-Podruckiego, autora wielu publikacji naukowych – specjalizuje się w dziejach śląskiej arystokracji. Taką właśnie rolę pełni nasz „weekend”, organizowany od 2014 r.
Podstawowa formuła programu obejmuje sobotnie otwarcie wystawy o charakterze historycznym oraz niedzielny rodzinny rajd rowerowy „Śladami górnośląskiej szlachty”, a każda z edycji jest poszerzana o dodatkowe wydarzenia. Dotychczas były nimi m.in.: projekcja filmu „Gloria i exodus – dzieje i upadek śląskiej szlachty” połączona ze spotkaniem z reżyserami Andrzejem Klamtem i Ronaldem Urbańczykiem oraz występującym w filmie hrabią Mikołajem von Ballestremem w 2014 r. (od tego właściwie wszystko się zaczęło), spektakle słowno-muzyczne „W salonie hrabiny Laury” i „Czekając na Chopina”, koncert muzyczny w wykonaniu przedstawicieli rodu von Wrochem, promocja monografii rodu von Hochberg „Hoberg, Hohberg, Hochberg. Trzy nazwiska, jeden ród” połączona ze spotkaniem z hrabią Janem Henrykiem XXII von Hochberg zu Fürstenstein . Szczególnie ważnym przedsięwzięciem, na skalę całego regionu, była wielka wystawa „Śląska szlachta – między Śląskiem a Europą” (maj – wrzesień 2015 r.), którą uroczyście otworzył – w otoczeniu licznej rodziny – hrabia Andrzej Henckel von Donnersmarck, wnuk ostatniego właściciela pałacu w Nakle Śląskim. Wystawa została przez nich oceniona bardzo wysoko.
Projekt jest zatem tak pomyślany, aby zachęcać do uczestnictwa osoby w różnym wieku (od młodzieży po seniorów) i o różnych zainteresowaniach, oraz aby integrować miejscowe – i nie tylko – społeczeństwo wokół idei poznawania historii swojego regionu. Szczególnym sukcesem, przy rekordowej frekwencji około 200 osób, okazał się w tej dziedzinie rajd rowerowy „Śladami górnośląskiej szlachty”, w którym uczestniczą całe rodziny i miłośnicy turystyki rowerowej. Dzięki opowieściom dr Kuzio-Podruckiego na przystankach związanych z historią (pałace, dworki, kopalnia, kościół) przejażdżka rowerowa zyskuje dodatkowy walor edukacyjny.
Realizacja tak szeroko zakrojonego pomysłu nie byłaby jednak możliwa bez współpracy z różnymi instytucjami oraz osobami prywatnymi. Szczególnie owocne okazały się kontakty z Domem Współpracy Polsko-Niemieckiej w Gliwicach, który jest stałym partnerem i sponsorem projektu. Od 2015 r. partnerem przedsięwzięcia jest Pałac Jedlinka w Jedlinie-Zdroju, który organizuje wystawy historyczne we współpracy z Centrum Kultury Śląskiej. Do „Szlacheckiego weekendu” chętnie włączyło się także Tarnogórskie Stowarzyszenie Uniwersytet Trzeciego Wieku. Nieocenioną pomocą w organizacji wystaw służą kolekcjonerzy udostępniający na wystawy swoje unikatowe zbiory, np. ordery, zdjęcia, dokumenty.
Więcej informacji na temat „Szlacheckiego weekendu” wraz ze zdjęciami można uzyskać ze specjalnej publikacji „Śląska szlachta, między Śląskiem a Europą”, do nabycia w Centrum.
Tak pomyślany i realizowany projekt nie tylko uczynił Centrum Kultury Śląskiej ważnym ośrodkiem edukacji historycznej, ale przyczynił się także do zwiększenia rozpoznawalności naszej instytucji na całym Śląsku i poza jego granicami.
Szczegółowy program „Szlacheckich weekendów”:
2014
– projekcja filmu „Gloria i Exodus – historia szlachty śląskiej” / spotkanie z reżyserami Andrzejem Klamtem i Ronaldem Urbańczykiem oraz występującym w filmie hrabią Mikołajem von Ballestremem
– otwarcie wystawy „Jak zostać Lordem”, prezentującej brytyjskie dokumenty herbowe ze zbiorów dra Dariusza Woźnickiego
– wycieczka członków Tarnogórskiego Stowarzyszenia Uniwersytetu Trzeciego Wieku do pałacu w Pławniowicach
– rajd rowerowy „Szlakiem górnośląskich rezydencji” (Karłuszowiec – Nakło Śląskie)
2015
– wystawa „Śląska szlachta – między Śląskiem a Europą” (maj – wrzesień) – wernisaż 15 maja z udziałem rodziny Henckel von Donnersmarck
- promocja albumu „Śląscy potentaci – dziedzictwo Schaffgotschów”
- „W salonie hrabiny Laury” – spektakl słowno-muzyczny w wykonaniu członków Tarnogórskiego Stowarzyszenia Uniwersytet Trzeciego Wieku
- wycieczka członków TSUTW do miejsc związanych z rodami arystokratycznymi (pałac w Mosznej, osiedle patronackie w Rokitnicy)
- rajd rowerowy „Śladami górnośląskiej szlachty” (Nakło Śląskie – Orzech – Świerklaniec – Bibiela – Pasieki – Żyglinek – Nakło Śląskie)
2016
- wystawa „Splendor odzyskany” – śląskie rezydencje magnackie w fotografiach Marka Gaworskiego (29 lipca – 25 września)
- wernisaż wystawy „Świat europejskich orderów” (24 września – 31 grudnia 2016 r.)
- koncert klawesynowy „Muzyka mową dźwięków” – wykonawca: Hanna Balcerzak
- rajd rowerowy „Śladami górnośląskiej szlachty” (Nakło Śląskie – Zalew Nakło-Chechło – Miasteczko Śląskie – Żyglinek – Kalety-Zielona)
2017
18-20 maja Rajd rowerowy – Wielki Prolog: Nakło Śląskie (pałac) – Jedlina-Zdrój (pałac Jedlinka), połączony z otwarciem w Pałacu Jedlinka wystawy „Dziadek z Wehrmachtu”, przygotowanej przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej we współpracy z Centrum Kultury Śląskiej
21-23 września
- wernisaż wystawy „Szable w dłoń” z eksponatami Krzysztofa Banasia, Jacka Dąbala, Kazimierza Flakusa i Dariusza Woźnickiego
- koncert muzyki klasycznej
- rajd rowerowy (Nakło Śląskie – Stare Repty – Rybna – Kopanina – Brynek – Tworóg)
2018
16-17 czerwca
Rajd rowerowy Wielki Prolog Nakło Śląskie (pałac) – Zamek w Mosznej; zwiedzanie wystawy „Śląska szlachta – między Śląskiem a Europą”
21-23 września
- prezentacja monografii rodu von Hochberg „Hoberg, Hohberg, Hochberg. Trzy nazwiska, jeden ród” połączone ze spotkaniem z hrabią Janem Henrykiem XXII von Hochberg zu Fürstenstein
- Spektakl teatralno-muzyczny Opery Śląskiej „Czekając na Chopina”
- rajd rowerowy „Śladami górnośląskiej szlachty… i nie tylko! Oblicza Niepodległości 1918-2018”, na trasie: Tarnowskie Góry – Karłuszowiec (pałac hrabiów de la Velette d’Uclaux) – Nakło Śląskie (pałac hrabiów Henckel von Donnersmarck) – Świerklaniec (Pałac Kawalera oraz Mauzoleum książąt von Donnersmarck) – Kozłowa Góra (park Donnersmarcków) – Piekary Śląskie (Kopiec Wyzwolenia) – Radzionków (kościół pw. św. Wojciecha, Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 r.)
2019
4-6 lipca
VI Rajd rowerowy – Prolog, trasa: pałac w Nakle Śląskim – Zamek Książ, z noclegami w Niemodlinie i w zaprzyjaźnionym Pałacu Jedlinka w Jedlinie Zdroju
21 – 22 września
- Tajemnice utraconego pałacu – Otwarcie wystawy poświęconej zniszczonemu pałacowi rodziny Tiele-Wincklerów w Bytomiu-Miechowicach.
- Rodzinne tradycje – Oficjalna prezentacja dotychczas niepublikowanych wspomnień Waleski Tiele-Winckler, które wydało Muzeum Historii Katowic.
- Tajemnice słów – koncert utworów Agnieszki Osieckiej w wykonaniu Młodzieżowego Chóru Rozrywkowego Dafne oraz Młodzieżowej Orkiestry Rozrywkowej Symfonix.
- Budujemy tajemniczy pałac – Budowa z klocków LEGO pałacu w Miechowicach (Bytom).
- VI Szlachecki rajd rowerowy: Nakło Śląskie (pałac Henckel von Donnersmarcków) – Świerklaniec (Park) – Wesoła (bunkier, śląska linia Maginota) – Dobieszowice (dwór) – Niezdara (dawna izba celna) – Miasteczko Śląskie (willa i park Rubina) – piknik
2020
17, 19-20 września
17 września
Spotkanie naukowe „Świetność i splendor śląskiej arystokracji” ONLINE
19-20 września
- nowe otwarcie stałej wystawy „Chwała rodu Henckel von Donnersmarck” – wystawa została wzbogacona o plansze z odznaczeniami oraz 3 oryginalne ordery ze zbiorów hrabiego Andreasa Henckel von Donnersmarcka
- VII Rajd rowerowy na trasie: Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach (start rajdu), pałac Larischów w Wilkowicach, pałac Baildonów w Łubiu, kościół św. Jana Chrzciciela w Kamieńcu, kościół Wniebowzięcia NMP w Zbrosławicach, Urząd Gminy w Zbrosławicach
Zdjęcia: Renata Głuszek, Rafał Gierczak, Krzysztof Miller, Michał Nolewajka, Magdalena Zaton